4-8 Μαρτίου 1944 - Η Μάχη της Κοκκινιάς

Η Μάχη της Κοκκινιάς κράτησε από τις 4 μέχρι τις 8 Μαρτίου του 1944 και τελικός νικητής αυτής σύγκρουσης ήταν ο ΕΛΑΣ και Νικαιώτικος λαός. Αυτή η τεράστιας σημασίας νίκη απέναντι στους ντόπιους και ξένους κατακτητές αποτελεί ιστορική παρακαταθήκη της πόλης μας.


ΣΑΒΒΑΤΟ 4 ΜΑΡΤΙΟΥ 1944

Η πόλη της Κοκκινιάς δέχεται επίθεση από δύο κατευθύνσεις από χωροφύλακες και ταγματασφαλίτες.
Μια ομάδα κινείται από την Λεύκα με ένα καμιόνι χωροφύλακες και βρίσκει αντιμέτωπο τις δυνάμεις του 1ου τάγματος του 5ου συντάγματος του ΕΛΑΣ Πειραιά, με διοικητή τον Σωτήρη Κύβελο και καπετάνιο τον Νίκο Χιωτάκη, οι χωροφύλακες υποχρεώνονται να υποχωρήσουν.

Η δεύτερη επίθεση γίνεται από την οδό Κυδωνιών (σήμερα Π Ράλη) στο ύψος του Γ Νεκροταφείου που αποτελείτο από δύο καμιόνια με χωροφύλακες και ταγματασφαλίτες, στην περιοχή αυτή η πόλη ήταν αραιοκατοικημένη, την εισβολή αυτή αντιμετωπίζει το 3ο τάγμα του ΕΛΑΣ Κοκκινιάς με διοικητή τον Γιάννη Πισσανό, οι μάχες εξαπλώνονται από το Γ Νεκροταφείο μέχρι τις εργατικές κατοικίες, (στο σημερινό Κρατικό Νοσοκομείο Νικαίας), ο ΕΛΑΣ σκορπίζει τους ταγματασφαλίτες οι οποίοι υποχωρούν προς την Αθήνα και κάποιοι από αυτούς υποχωρούν άτακτα προς το Κουτσουκάρι (Δήμος Κορυδαλλού, περιοχή πλατείας Ελευθερίας).

Η φυγή των Ταγματασφαλιτών έγινε με απώλειες 12 τραυματίες ταγματασφαλίτες, στην υποχώρησή τους αυτή καίνε και τρομοκρατούν τον πληθυσμό στο Κουτσουκάρι, από τις σφαίρες τους σκοτώνεται ένας λούστρος και ένας παλιατζής που ήταν έξω από το μπακάλικο του Λαφαζάνη στην Κυδωνιών.

Το ίδιο βράδυ το ΕΑΜ αποφασίζει γενική επιφυλακή και ενημέρωση του λαού.



ΚΥΡΙΑΚΗ 5 ΜΑΡΤΙΟΥ 1944

Οι Κοκκινιώτες πραγματοποιούν μεγάλη διαδήλωση στην πλατεία του Αγίου Νικολάου, μόλις τελειώνει το συλλαλητήριο, η πόλη δέχεται πάλι επιδρομή από δύο διευθύνσεις, από την Λεύκα και την Θηβών.

Οι επιδρομείς από την πλευρά της Λεύκας με δύο καμιόνια γεμάτα χωροφύλακες και ταγματασφαλίτες, δεν βρίσκουν ουσιαστική αντίσταση και φτάνουν στην εκκλησία των Αγίων Αναργύρων, όπου προβαίνουν σε τρομοκρατικές πράξεις κατά των κατοίκων και συλλαμβάνουν τον υπαστυνόμο Νίκο Σαββαίδη και την γυναίκα του Άννα που ήταν δασκάλα μέλος του ΕΑΜ, τον Στέφανο Πατεράκη που ήταν ποδοσφαιριστής της Προοδευτικής, τον δάσκαλο Γιώργο Βενέτα και τον Τσακάρα.

Η επιδρομή από την Θηβών γίνεται με τρία καμιόνια γερμανοτσολιάδες, εκεί οι μάχες απλώνονται μέχρι την Παιδική στέγη και το 3ο τάγμα του ΕΛΑΣ Κοκκινιάς διασπά τις δυνάμεις των γερμανοτσολιάδων, το ένα φορτηγό φεύγει προς την Παλαιά Κοκκινιά μέσω της οδού Σμύρνης, το δεύτερο προς το Κουτσουκάρι (Δήμος Κορυδαλλού), όπου εκεί το υποδέχονται οι ΕΛΑΣίτες με χειροβομβίδες , και το τρίτο φορτηγό γυρνάει στην Αθήνα.

Στην αναφορά του 6ου Ανεξαρτήτου Συντάγματος τοτ ΕΛΑΣ προς το Α Σώμα Στρατού του ΕΛΑΣ την ώρα του συλλαλητηρίου οι μαχητές έκαναν έρανο στην περιοχή Άσπρων Χωμάτων για να συγκεντρώσουν τρόφιμα για τα παιδιά, προσπαθεί να τους συλλάβει ένας χωροφύλακας τον οποίο και σκοτώνουν μετά από ένοπλη συμπλοκή.

Μετά από αυτές τις επιτυχίες του ΕΛΑΣ οι διορισμένες τοπικές αρχές του Δήμου στην ουσία μένουν χωρίς κάλυψη στρατιωτική από τους πατρώνες τους κατακτητές και έτσι ο διορισμένος από τον Ι Ράλλη Δήμαρχος της πόλης Γρηγόρης Χατζής παραιτείται.



ΔΕΥΤΕΡΑ 6 ΜΑΡΤΙΟΥ 1944


Ο Πειραιάς κάνει πανεργατική απεργία συμπαράστασης προς τον Νικαιώτικο λαό.

Δύο φορτηγά με ταγματασφαλίτες προσπαθούν να μπουν στην Κοκκινιά από το Γ Νεκροταφείο, δίνεται μάχη και ο ΕΛΑΣ τους τρέπει σε φυγεί στον ελαιώνα δίπλα στο νεκροταφείο.

Οι ταγματασφαλίτες αναδιοργανώνονται και ενισχύονται συνολικά 600 περίπου χωροφύλακες και ταγματασφαλίτες με δέκα φορτηγά προχωρούν αργά από την Κυδωνιών.

Την πρώτη αντίσταση συναντούν από τις ταράτσες των εργατικών πολυκατοικιών ( Νοσοκομείο Νικαίας) από την διμοιρία του Μιχάλη Ραφαηλάκη, η διμοιρία αυτή διεξάγει μάχη καθυστερήσεως.

Στην συνέχεια η διμοιρία του θωμά Σεβίλια στην Παιδική Στέγη μπαίνει στην μάχη και λίγο πιό κάτω (ΕΥΔΑΠ) η διμοιρία του "Μπαρμπα γιώργου" (Γιώργος Κιστριάδης)

Για να καταλάβεις αυτές οι τρεις θέσεις εργατικές πολυκατοικίες, Παιδική στέγη, ΕΥΔΑΠ απέχουν η μία από την άλλη 200 περίπου μέτρα, δηλαδή επί της Κυδωνιών διεξήχθει μάχη σε ένα μέτωπο 400 με 500 περίπου μέτρων.

Στην Παιδική Στέγη οι ταγματασφαλίτες αναγκάζονται να σπάσουν την φάλαγγα των 10 φορτηγών στα δύο υπό την πίεση που δεχόντουσαν από τον ΕΛΑΣ, η μια φάλαγγα πάει στο Κουτσουκάρι ( Δήμος Κορυδαλλού) υπό συνεχή επίθεση της διμοιρίας του Κώστα Διαμαντή και του Νίκου Παπαδόπουλου, με τελικό αποτέλεσμα την άτακτη φυγή τους προς πάσα κατεύθυνση.

Η δεύτερη φάλαγγα υποχωρεί προς τα Άσπρα Χώματα, εκεί δέχεται την επίθεση της διμοιρίας του Θοδωρή Μπιζάνη και του Μιχάλη Ραφαηλάκη ο οποίος έχει έρθει εδώ από τις Εργατικές πολυκατοικίες. Λίγο πιό κάτω είναι το 1ο τάγμα του 5ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ που φύλαγε την πόλη από πιθανή επίθεση από την Λεύκα, κάποιοι ταγματασφαλίτες καταφέρνουν να κλειστούν στο Δημαρχείο που είναι στην συμβολή των οδών Κονδύλη και Κινικίου.

Εν τω μεταξύ στο Κρατικό νοσοκομείο Νικαίας (Σαπόρτα) έχει διακομιστεί ο νεκρός χωροφύλακας από τις συμπλοκές της προηγούμενης ημέρας, εκεί βρίσκονται ήδη οι ταγματασφαλίτες και έξαλλοι συλλαμβάνουν το προσωπικό του νοσοκομείου, με το προσωπικό σαν ασπίδα προχωρούν στην οδό Θηβών προς τον Πειραιά, εκεί δέχονται επίθεση από 1ο τάγμα του ΕΛΑΣ των Σ Κύβελος και Ν Χιωτάκη, οι οποίοι καταφέρνουν να ελευθερώσουν τους αιχμαλώτους και να τραυματίσουν σοβαρά δύο ταγματασφαλίτες.

Το βράδυ το ΕΑΜ γεμίζει με "χωνιά" όλη την πόλη που πληροφορεί τον κόσμο για την έκβαση των μαχών.



ΤΡΙΤΗ 7 ΜΑΡΤΙΟΥ 1944

Ο ΕΛΑΣ στην Κοκκινιά ήταν σε επιφυλακή μετά τα όσα συνέβησαν τις 3 προηγούμενες ημέρες και είχαν αναλάβει περιφρούρηση της πόλης, η διάταξη των διμοιριών του ΕΛΑΣ ήταν σε σχήμα "Λ" από το Γ Νεκροταφείο έφταναν στο Κουτσουκάρι και την συνοικία "Γερμανικά" από την μιά μεριά από την άλλη ξεκινούσαν από το Γ Νεκροταφείο έφταναν στις εργατικές πολυκατοικίες , την Παιδική στέγη και τα Άσπρα Χώματα, η κύρια δύναμη του ΕΛΑΣ είχε οχυρωθεί στο περιβολάκι (Πλατεία Δαβάκη) και ήταν εκεί το 3ο τάγμα του Γιάννη Πισσάνου. Στην πλατεία βρίσκόταν η κλινική του Χρυσοχέρη (ιδιωτική) στην Ταράτσα της είχε στηθεί το οπλοπολυβόλο του ΕΛΑΣ και η διμοιρία του Κώστα Διαμαντή.

Στις 5.00 πμ παρατηρούνται κινήσεις των κατακτητών γύρω από την πόλη.
Στις 5.45 πμ περίπου 40 γερμανοτσολίαδες εντοπίζονται στην Θηβών στο ύψος της οδού Καραισκάκη.
Στις 6.00 πμ 4 φορτηγά με Ναζί καταλαμβάνουν θέση στην Πλατεία του Κουτσουκαρίου και σιγά σιγά προσπαθούν να μπουν στην Κοκκινιά.
Στις 6.05 πμ ακούγεται η σάλπιγγα του ΕΛΑΣ από το Περιβολάκι που σημαίνει γενική επίθεση του ΕΛΑΣ.
Σε κάθε στενό της Κοκκινιάς γύρω από το Περιβολάκι οι μάχες είναι σφοδρές, σώμα με σώμα, για κάθε τετραγωνικό μέτρο, οι θέσεις αλλάζουν διαρκώς χέρια με διαρκείς επιθέσεις και αντεπιθέσεις.

Ο ΕΛΑΣ υποχωρεί λόγω ελλείψεως πυρομαχικών, από την μεριά του Δημαρχείου οι γερμανοτσολιάδες μπαίνουν στην πόλη. Τους αντιμετωπίζει το 3ο τάγμα του ΕΛΑΣ με ένα οπλοπολυβόλο και χειροβομβίδες ο Στέλιος Καλδάρας ( ένα παιδόπουλο 18 χρονών που αργότερα εκτελέστηκε από τους Ταγματασφαλίτες, προς τιμή του ο ρεμπέτης Μιχάλης Γενίτσαρης έγραψε το τραγούδι "Στέλιος Καλδάρας" και το τραγούδησε λίγους μήνες μετά σε εκδήλωση στην πλατεία του Αγίου Νικολάου σε εκδήλωση του ΕΛΑΣ Κοκκινιάς προς τιμή του Στέλιου Καλδάρα).

Οι ταγματασφαλίτες υποχωρούν, πίσω από το κινηματογράφο ΟΡΦΕΑΣ σκοτώνεται ο ταγματάρχης των Γερμανοτσολιάδων Λαζάρου 3 χωροφύλακες και 8 γερμανοτσολιάδες, οι δοσίλογοι έχουν περίπου 20 τραυματίες. Τα λάφυρα του ΕΛΑΣ είναι μια μοτοσηκλέτα ένα πολυβόλο ατομικός οπλισμός και πυρομαχικά.

Το 2ο τάγμα φυλάει την οδό Καραισκάκη αλλά λόγω ελλείψεων σε πυρομαχικά στις 10.30 υποχωρεί.

Μέχρι τις 11.00 η αντίσταση του ΕΛΑΣ έχει καμφθεί λόγω μη υπάρξεως πυρομαχικών. Οι Γερμανοί έχουν καταλάβει το Περιβολάκι και 15 Γερμανοί προσπαθούν να μπουν στην οδό Καραισκάκη, οπλισμένοι με όλμους και πολυβόλα , τους απωθεί το 2ο τάγμα, ο ΕΛΑΣ από εδώ και εμπρός πυροβολεί επιλεκτικά μόνο όταν είναι απαραίτητα λόγω ελλείψεως πυρομαχικών.
Στις 11.00 αποφασίζεται επίθεση με όσα πυρομαχικά έχουν απομείνει έστω και με πέτρες με στόχο την κατάληψη της πλατείας στο Περιβολάκι.
Η διμοιρία του Θοδωρή Μπιζάνη μαζί με τον Στέλιο Καλδάρα επιτίθεται από την οδό Καραισκάκη, η διμοιρία του Μιχάλη Ραφαηλάκη από την οδό Κονδύλη, η διμοιρία του "μπάρμα Γιώργου" από το γήπεδο, και η διμοιρία του Θωμά Σεβίλια από την Κυδωνιών από την μεριά της οδού Λαοδικείας.

Οι Γερμανοί έχουν εγκατασταθεί στο κτίριο της οδού Λαμψάκου με όλμους και βάλουν στους Κοκκινιώτες. Η αντεπίθεση κράτησε μέχρι τις 13.30 οι Γερμανοί αιφνιδιάζονται και αφήνουν τις θέσεις τους και υποχωρούν προς τον Αη Γεώργη του Κορυδαλλού και τον Αη Γιώργη της Νικαίας και εκεί οχυρώνονται στο σχολείο που είναι μεταξύ των δρόμων Γρεβενών και Ραιδεστού.
Τα πυρομαχικά του ΕΛΑΣ έχουν εξαντληθεί, ενώ ο ανεφοδιασμός από τις γύρω περιοχές είναι αδύνατος διότι η Κοκκινιά έχει περικυκλωθεί από ισχυρές Γερμανικές δυνάμεις.


Στις μάχες της 7ης Μαρτίου σκοτώθηκε ο λοχαγός του ΕΛΑΣ Γιώργος Βογιατζής και το πτώμα του το κρεμάσανε οι ταγματασφαλίτες σε ένα δένδρο στην συμβολή των οδών Ιωνίας και Κασταμονής ( Το μέρος το ξέρω πολύ καλά οι διηγήσεις των περιοίκων λένε ότι οι ταγματασφαλίτες έκοψαν τα γεννητικά όργανα του Λοχαγού και τα έβαλαν στο στόμα του, το δένδρο υπάρχει ακόμα και από κάτω υπάρχει σχετική επιγραφή που αναφέρει το περιστατικό).

Συνολικά Γερμανοί, χωροφύλακες και ταγματασφαλίτες είχαν 34 νεκρούς και πάνω από 100 τραυματίες, ο οπλισμός με τον οποίο αντιστάθηκε ο ΕΛΑΣ στις μάχες ήταν 42 περίστροφα, 1 οπλοπολυβόλο με 1300 σφαίρες, ένα πολυβόλο με 50 σφαίρες και 50 χειροβομβίδες